Ανακαλύψτε τα έργα του μεγαλύτερου εκπροσώπου της αρχαίας ελληνικής κωμωδίας, του Αριστοφάνη, μέσα από έξυπνα εικονογραφημένα κόμικς και μάθετε περισσότερα για τη σημασία της κωμωδίας στην αρχαία Ελλάδα.

Click on the link below to listen to the audio file in Greek

Η κωμωδία στην αρχαία Αθήνα

Η αρχαία ελληνική κωμωδία ήταν μία από τις τρεις κύριες μορφές θεάτρου στην κλασική Ελλάδα. Οι άλλες δύο ήταν η τραγωδία και το σατυρικό δράμα.  Ο όρος κλασική Ελλάδα αναφέρεται στην περίοδο από τις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. έως και τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου το 323 π.Χ.  Ήταν μια περίοδος έντονης σύγκρουσης, πρώτα μεταξύ των Ελλήνων και των Περσών, μετά μεταξύ των Αθηναίων και των Σπαρτιατών. Οι πολιτικές συνθήκες της εποχής αποτέλεσαν το ιστορικό πλαίσιο για τις κωμωδίες του Αριστοφάνη.

Εκτός από τον Αριστοφάνη, ο Μένανδρος ήταν ένας άλλος πολύ σημαντικός θεατρικός συγγραφέας της εποχής. Και οι δύο έκαναν σάτιρα των δημόσιων προσώπων και κριτική της πολιτικής κατάστασης καθώς και διαφόρων λογοτεχνικών και φιλοσοφικών θεμάτων. Οι κωμωδίες παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στην Αθήνα στα Διονύσια. Αυτά ήταν θρησκευτικοί εορτασμοί προς τιμήν του θεού Διόνυσου. Ο Διόνυσος ήταν ο θεός της συγκομιδής του σταφυλιού, του κρασιού, της γονιμότητας, των γιορτών και του θεάτρου.

Αυτά τα θεατρικά έργα, οι κωμωδίες, σιγά-σιγά απέκτησαν μια συγκεκριμένη δομή, στην οποία περιλαμβάνονταν τα ακόλουθα μέρη:

• Η εισαγωγή, όπου γίνεται η παρουσίαση των κύριων χαρακτήρων και της βασικής πλοκής του έργου.
• Η πάροδος, όπου ο χορός μπαίνει στον χώρο του θεάτρου. Ο χορός ήταν ένα πολύ σημαντικό μέρος των θεατρικών έργων στην αρχαία Ελλάδα. Ήταν μια ομάδα χορευτών-τραγουδιστών που εξέφραζαν τους φόβους, τις ελπίδες και τις ιδέες του απλού κόσμου. Συνήθως τα λόγια τους έρχονταν σε αντίθεση με όσα έλεγαν οι κύριοι χαρακτήρες.
• Ο αγών, όπου δυο πρωταγωνιστές ανέλυαν και υπερασπίζονταν δύο αντίθετες απόψεις.
• Η παράβαση, όπου ο χορός απευθύνεται στο κοινό και τους μιλά για τις τρέχουσες υποθέσεις. Ο χορός συχνά έκανε κριτική σε σημαντικές προσωπικότητες της πολιτικής ή των τεχνών.
• Μια σειρά από σκηνές όπου συμβαίνουν αστεία ευτράπελα με σκοπό να γελάσει το κοινό.
• Ένα τελικό συμπόσιο ή μια σκηνή γάμου, όπου όλοι μονοιάζουν / γίνονται φίλοι.

Ποιος ήταν ο Αριστοφάνης και γιατί είναι τόσο σημαντικός;

 Ο Αριστοφάνης είναι ο πιο γνωστός εκπρόσωπος της αρχαίας ελληνικής κωμωδίας (γνωστή και ως Παλαιά Κωμωδία). Οι Έλληνες τον αποκαλούν «Πατέρα της Κωμωδίας». Έγραψε τουλάχιστον 40, αλλά μόνο 11 από αυτές σώζονται σήμερα.

Περιέργως γνωρίζουμε πολύ λίγα για την προσωπική του ζωή. Οι κωμωδίες του είναι η κύρια πηγή πληροφοριών για τον ίδιο και τη ζωή του. Παίζονταν στα πλαίσια μεγάλων γιορτών προς τιμή των θεών του Ολύμπου μπροστά σε χιλιάδες άτομα. Τα έργα του κέρδισαν πολλά βραβεία.

Πλέον ξέρουμε ότι οι άνθρωποι της εποχής του (οι διασημότητες) φοβόντουσαν τι θα πει για αυτούς στις κωμωδίες του – η κριτική του ήταν πολύ ειλικρινής και χωρίς περιστροφές.  Για να ανεβεί μια παράσταση στην Αρχαία Αθήνα, έπρεπε να βρεθεί ένας χορηγός, συνήθως ένας πλούσιος Αθηναίος, για να καλύψει τα έξοδα. Ο Αριστοφάνης κατηγορήθηκε αρκετές φορές ότι δεν ήταν τόσο αυστηρός με την κριτική του όσο έπρεπε γιατί ήθελε τα έργα του να αρέσουν και να μπορεί να βρει χορηγούς πιο εύκολα.

 Τα κόμικς

Ο ελληνικός εκδοτικός οίκος Μεταίχμιο εξέδωσε 11 από τις κωμωδίες του Αριστοφάνη σε κόμικς. Ο στόχος τους είναι να βοηθήσουν μικρούς και μεγάλους να γνωρίσουν το έργο του και μέσα από αυτό να καταλάβουν καλύτερα την κοινωνικοπολιτική κατάσταση της εποχής του. Δημιουργοί των κόμικς είναι ο συγγραφέας Τάσος Αποστολίδης και ο σκιτσογράφος Γιώργος Ακοκαλίδης. Τα βιβλία έχουν πουλήσει πάνω από 700.000 αντίτυπα σε όλο τον κόσμο και έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες.

Είναι σχεδιασμένα με έντονα χρώματα και γραμμές, ενώ κάθε χαρακτήρας έχει τη μορφή καρικατούρας. Αυτό ενισχύει τον χιουμοριστικό τόνο των έργων.

Είναι διαθέσιμα στα ελληνικά για μαθητές μεσαίου και προχωρημένου επιπέδου. Υπάρχουν όμως και στα αγγλικά για αρχάριους που θέλουν να γνωρίσουν τις κωμωδίες του Αριστοφάνη.

Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε μια σελίδα από την κωμωδία Ιππής. Το κείμενο είναι και στα ελληνικά και στα αγγλικά (μετάφραση).

• Πιάσε ένα ακόμη μάστορα! Άκου, με παρακολουθείς; Μέρες τώρα έχω ένα σχέδιο στο μυαλό μου και θέλω να σου το πω!
• Και νομίζεις πως τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή;
• Σκέφτηκα πως έναν αχρείο[1], έναν ασυνείδητο, ένα ξεδιάντροπο πολιτικό σαν τον Κλέωνα[2], μόνο ένας πιο αχρείος, πιο ασυνείδητος και πιο ξεδιάντροπος πολιτικός μπορεί να τον εκτοπίσει.
• Ωραία τα λες! Που θα βρούμε τέτοιο φυντάνι;[3]
• Θα ψάξουμε στον υπόκοσμο, δεν μπορεί κοτζάμ Αθήνα, κάποιος θα βρεθεί.
• Χα χα χα, να ψάξουμε στον Κεραμεικό!^[4]
• Μετά θα πείσουμε τους Ιππείς[5] να τον υποστηρίξουν και θα τον πασάρουμε για αρχηγό της ολιγαρχικής παράταξης! Τα υπόλοιπα θα έρθουν από μόνα τους!
• Α χα χα, τι λέει; Θα έρθουν από μόνα τους!
• Σοβαρά μιλάς;
• Σοβαρότατα!
• Μήπως δε σ’ αρέσει το σχέδιο μου;
• Τώρα εγώ με τέτοιο κεφάλι τι να πω; Σατανικό σχέδιο! Άντε να πιούμε ακόμα ένα ποτηράκι και ν’ αρχίσεις το ψάξιμο του… ηγέτη! ΧΑ ΧΑ ΧΑ!!!
• ΠΑΤΣΕΕΕΣ!
• Σώπα και μου φαίνεται πως τον βρήκα κιόλας.

[1] Αχρείος: vile, nasty, someone with low morals

[2] Cleon was an Athenian general during the Peloponnesian War. He is described as an immoral demagogue who wanted to persuade Athenians to continue the war against Sparta. Cleon was also a personal enemy of Aristophanes.

[3] Φυντάνι/φιντάνι: young person that is still developing and growing. Here it means someone with little or no experience in politics.

^[4] Κακόφημη συνοικία της Αθήνας.

[5] Ιππής is the chorus in this comedy. They are supposed to be the wealthy Athenians who hate Cleon.

+++++++++++++++++++++++

PS. Do you want to immerse yourself in the Greek language and grow your reading and listening skills? Then the  «Ultimate Listening Comprehension eBook» might be what you are looking for.

This eBook contains 9 texts, all related to Greece and Greek culture. On top of that, the Audio-mp3 files are included, so you can listen to a native Greek speaker while improving your listening skills in Greek. The eBook is perfect to improve your reading and listening skills, especially if you are an intermediate-advanced student.