1968 – μια ελληνική ταινία για τους λάτρεις της ιστορίας και του αθλητισμού
Το 1968 είναι μια ταινία του σεναριογράφου και σκηνοθέτη Τάσου Μπουλμέτη, η οποία κυκλοφόρησε το 2018. Αν και η ταινία διηγείται μια ιστορία για την ομάδα μπάσκετ της ΑΕΚ, στην πραγματικότητα έχει πολλά να μας διδάξει για τα ιστορικά και πολιτικά γεγονότα εκείνης της εποχής στην Ελλάδα, καθώς έχει εν μέρει τη μορφή ντοκιμαντέρ.
Η ΑΕΚ ήταν ο αουτσάιντερ στο Κύπελλο Πρωταθλητών της Ευρώπης το 1968, αλλά σαν από θαύμα κατάφερε να κερδίσει στον τελικό εναντίον της Slavia Praha και στέφθηκε πρωταθλήτρια εκείνη τη χρονιά. Ο Μπουλμέτης χρησιμοποιεί τον αγώνα του 1968 ως αφορμή για να διηγηθεί την ιστορία των Ελλήνων προσφύγων από την Κωνσταντινούπολη και τη Μικρά Ασία, τις δυσκολίες που συνέχιζαν να αντιμετωπίζουν ακόμα και 40 χρόνια μετά και την προσπάθεια τους να κρατήσουν την ταυτότητα και την ιστορία τους ζωντανή. Η ταινία ξεχωρίζει χάρη στο υπέροχο καστ ηθοποιών και τη μουσική, την οποία έγραψε η Ελληνίδα συνθέτης Ευανθία Ρεμπούτσικα.
Η ιστορία
Στις 4 Απριλίου 1968, η ομάδα μπάσκετ της ΑΕΚ ετοιμάζεται να παίξει εναντίον της Slavia Praha στην Αθήνα. Πρόκειται για μια κλασσική ιστορία τύπου Δαβίδ εναντίον Γολιάθ, καθώς η ΑΕΚ έχει ελάχιστες πιθανότητες να νικήσει την Τσέχικη ομάδα, η οποία ήταν το φαβορί του Κυπέλλου Πρωταθλητών. 80,000 άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στο Παναθηναϊκό Στάδιο της Αθήνας για να παρακολουθήσουν το παιχνίδι – αριθμός ρεκόρ για έναν αγώνα μπάσκετ εκείνης της εποχής στην Ελλάδα, ενώ χιλιάδες ακόμα άκουγαν τον αγώνα στο ραδιόφωνο με κομμένη την ανάσα.
Η ιδέα
Η ΑΕΚ είναι η μόνη αθλητική ένωση στην Ελλάδα που έχει αρχείο σχετικά με την ιστορία και τον πολιτισμό της. 50 χρόνια μετά από την ιστορική νίκη της ΑΕΚ, ο Μπουλμέτης ερεύνησε όλο αυτό το ιστορικό υλικό, μαζεύοντας πληροφορίες και βίντεο από εκείνη την εποχή. Επίσης, ταξίδεψε στην Ελλάδα και την Τσεχία για να πάρει συνεντεύξεις από παίκτες που είναι ακόμα εν ζωή.
Στη συνέχεια, χρησιμοποίησε όλο το υλικό που είχε συγκεντρώσει για να δημιουργήσει μια πολύ ιδιαίτερη ταινία που ανήκει στην κατηγορία «docu-fiction», γιατί συνδυάζει ευρήματά σχετικά με πραγματικά γεγονότα με φανταστικές ιστορίες, τις οποίες συνέδεσε με το μεγάλο αγώνα. Το αποτέλεσμα είναι μια πολύ τρυφερή, νοσταλγική αλλά και χιουμοριστική ταινία. Κάποιες από τις ιστορίες είναι οι ιστορίες των πραγματικών μελών της ομάδας, ενώ άλλες αφορούν τις ζωές απλών, καθημερινών ανθρώπων που ήρθαν στην Αθήνα από την Κωνσταντινούπολη.
Οι Έλληνες Χριστιανοί που ζούσαν στα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας άρχισαν να εγκαταλείπουν τη Μικρά Ασία κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και των γεγονότων που ακολούθησαν μετά το τέλος του (1914-1922), επειδή διώκονταν συστηματικά από τους Τούρκους. Όσοι απέμειναν στην περιοχή και μετά το τέλος του πολέμου ήρθαν στην Ελλάδα το 1923 στο πλαίσιο της ανταλλαγής πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
Η αθλητική ένωση της ΑΕΚ
Η ΑΕΚ ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1924 από Έλληνες πρόσφυγες από την Κωνσταντινούπολη μετά τον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο (1919-1922). Από τότε είναι μία από τις τρεις πιο δημοφιλείς και επιτυχημένες ομάδες του ελληνικού ποδοσφαίρου.
Όπως λέει και ένας από τους κεντρικούς χαρακτήρες της ταινίας, «οι ομάδες, όταν παίζουν, αφηγούνται». Κι αυτή η ταινία δεν μιλά απλά για την ΑΕΚ. Ο Μπουλμέτης χρησιμοποιεί τον αγώνα του 1968 ως αφορμή για να διηγηθεί την ιστορία των Ελλήνων προσφύγων από την Κωνσταντινούπολη και τη Μικρά Ασία, τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν ακόμη 40 χρόνια αργότερα και τον αγώνα τους να διατηρήσουν την ταυτότητα τους και την ιστορία τους ζωντανή.
Οι άνθρωποι από την Κωνσταντινούπολη – που ονομάζονται «Κωνσταντινουπολίτες» – θεωρούσαν την ομάδα συνώνυμη με την ιστορία και τον πολιτισμό τους. Παρ’ όλα αυτά, η νίκη του 1968 έφερε μεγάλη χαρά όχι μόνο στους υποστηρικτές της ομάδας αλλά και σε όλους τους Έλληνες καθώς τους προσέφερε συναισθηματική ανάταση σε μια δύσκολη περίοδο πολιτικών αναταραχών. Η Ελλάδα βίωνε ήδη εδώ και ένα χρόνο τη στρατιωτική χούντα που κράτησε μέχρι το 1974. Ο αγώνας μπάσκετ έφερε κοντά ένα έθνος που ένιωθε διχασμένο, φοβισμένο και ηττημένο σε μια περίοδο που το δικτατορικό καθεστώς απαγόρευε κάθε είδους συγκεντρώσεις.
Ο σκηνοθέτης
Ο Τάσος Μπουλμέτης είναι διάσημος Έλληνας σκηνοθέτης. Το 1968 είναι η τρίτη – και τελευταία – ταινία σε μια τριλογία που είναι αφιερωμένη στις ιστορίες των Ελλήνων προσφύγων από τη Μικρά Ασία. Τα άλλα δύο έργα είναι η «Πολίτικη Κουζίνα» και ο «Νοτιάς», για την οποία μπορείτε να διαβάσετε και στο blog του Ομιλώ κάνοντας κλίκ εδώ.
Ταινία: 1968, 93’
Σκηνοθεσία: Τάσος Μπουλμέτης
Ηθοποιοί: Αντώνης Καφετζόπουλος, Στέλιος Μάινας, Ερρίκος Λίτσης, Θέμης Πάνου, Βασιλική Τρουφάκου, Ιεροκλής Μιχαηλίδης, Ορφέας Αυγουστίδης, Αντώνης Αντωνίου
Trailer: https://www.youtube.com/watch?v=XnqrHrZveXo
Ολόκληρη η ταινία: https://www.youtube.com/watch?v=C_G8sYSThwI
